Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan "Yerel Topluluklar ve Yönetimler Arasında Sınırötesi İşbirliği Avrupa Çerçeve Sözleşmesi" 21 Mayıs 1980 tarihinde imzaya açılmış, 22 Aralık 1981 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Türkiye, Sınırötesi İşbirliği Sözleşmesi’ni, 4.2.1998 tarihinde imzalamış, 11.7.2001 tarihinde onaylamış ve 12.10.2001 tarihinde yürürlüğe koymuştur.
YEREL TOPLULUKLAR VE YÖNETİMLER ARASINDA SINIRÖTESİ İŞBİRLİĞİ AVRUPA ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ223
BAŞLANGIÇ
Bu sözleşmeyi imzalayan Avrupa Konseyi'ne üye devletler,
Avrupa Konseyi'nin amacının üyeleri arasında daha ileri bir birlik sağlamak ve aralarındaki işbirliğini geliştirmek olduğunu düşünerek;
Avrupa Konseyi Statüsü'nün 1. maddesinde tanımlandığı gibi bu amacın, özellikle yönetim alanındaki anlaşmalarla gerçekleştirileceğini düşünerek;
Avrupa Konseyi'nin, bu amacına ulaşmasında, Avrupa'nın yerel topluluklarının ya da yönetimlerinin katılımını sağlayacağını düşünerek;
Bu hedefe ulaşılmasında, sınırlardaki yerel ve bölgesel topluluk ya da yönetimler arasında bölgesel, kentsel ve kırsal kalkınma, çevrenin korunması, kamu tesis ve hizmetlerinin geliştirilmesi ve acil durumlarda, karşılıklı yardım gibi alanlardaki işbirliğinin potansiyel önemini düşünerek;
Avrupa'daki yerel yönetimler arasındaki işbirliğinin, söz konusu yönetimlerin görevlerini daha etkin bir şekilde yerine getirmelerini kolaylaştırdığını ve özellikle sınır bölgelerinin ilerlemesine ve gelişmesine katkıda bulunduğunu gösteren geçmiş deneyimleri göz önüne alarak;
Bu tür bir işbirliğini olabildiğince özendirme ve bu yolla sınır bölgelerinin ekonomik ve sosyal gelişimine ve Avrupa halklarını birleştiren beraberlik ruhuna katkıda bulunma kararlılığıyla;
Aşağıdaki maddeleri kabul etmişlerdir.
Madde 1
Şartı imzalayan her ülke, kendi yetki alanı içindeki yerel topluluk ya da yönetimler ile, diğer imzacı tarafların yetki alanı içindeki yerel topluluk ya da yönetimler arasındaki işbirliğini kolaylaştırmayı ve özendirmeyi taahhüt eder.Taraflar,bu amaç için gerek duyulabilecek anlaşmalar ve düzenlemelerin imzalanmasının özendirilmesi için, her bir tarafın farklı anayasal hükümlerini gözönünde tutarak, çaba gösterecektir.
Madde 2
1-
Bu sözleşmede geçen sınır ötesi işbirliği kavramı, iki ya da daha fazla imzacı tarafın yetki alanı içindeki yerel topluluk ya da yönetimler arasındaki komşuluk ilişkilerini güçlendirmeye ve özendirmeye yönelik her türlü uyumlu eylem ve bu amaç için gerekli her türlü anlaşma ya da düzenlemenin imzalanması anlamında kullanılacaktır. Sınır ötesi işbirliği, yerel topluluk ya da yönetimlerin iç hukuk tarafından tanınan yetkileri çerçevesinde gerçekleştirilecektir. Bu tür yetkilerin konusu ve özü bu Sözleşme tarafından değiştirilemez.
2-
Bu sözleşmede geçen, "yerel topluluk ya da yönetimler" terimi, yerel ve bölgesel görevleri yerine getiren ve herbir devletin iç hukukunda bu şekilde tanımlanan topluluklar, yönetimler ya da organlar anlamında kullanılacaktır. Bununla birlikte her imzacı devlet, sözleşmeyi imzalarken ya da Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne daha sonra yapacağı bir bildirimle, sözleşme kapsamının içine almak ya da dışına çıkarmak niyetinde olduğu topluluk, yönetim ya da organları, konuları ve teknik düzenlemelerin biçimlerini belirleyebilir.
Madde 3
1. Bu sözleşme bakımından imzacı taraflar, 2. maddenin 2.fıkrasındaki hükümlere bağlı olarak Avrupa Konseyi çerçevesinde, yerel topluluk ya da yönetimler arasında yapılmış çerçeve anlaşmalardan esinlenmiş olan her türlü yerel topluluk ya da yönetim girişimini destekleyecektir. Eğer gerekli görürlerse, Avrupa Konseyi bünyesinde yapılmış olan ve yerel topluluk ya da yönetimler arasındaki işbirliğini kolaylaştırmaya yönelik ikili ya da çok taraflı devletlerarası model anlaşmaları da dikkate alabilirler.
İmzalanan anlaşma ya da düzenlemeler, her bir imzacı tarafın kendine özgü durumunun gerektirdiği değişikliklerle birlikte, bu sözleşmeye ek, 1- 1'den 1-5'e ve 2-1'den 2-6'ya kadar numaralanmış model ve çerçeve anlaşma, statü ve mukaveleler üzerine inşa edilebilir. Bu model ve çerçeve anlaşma, statü ve mukaveleler sadece yol göstermek amacını güderler ve bir anlaşma değeri taşımamaktadırlar.
2. Eğer imzacı taraflar, devletlerarası anlaşma yapılmasını gerekli görürlerse bu anlaşmalar, diğer unsurlarla birlikte, sınır ötesi işbirliği ile ilgili yerel topluluk ya da yönetimlerin yetkilerini kullanabilecekleri içerik, şekil ve sınırları oluşturabilir. Her anlaşma ayrıca, hükümlerinin uygulanacağı yönetim ya da organları belirleyebilir.
3. Yukardaki hükümler imzacı tarafların, ortak kabulü suretiyle, değişik sınır ötesi işbirliği şekillerine başvurmalarına engel değildir. Benzer şekilde, bu sözleşmenin hükümleri, mevcut işbirliği anlaşmalarını geçersiz kılacak şekilde yorumlanmamalıdır.
4. Anlaşmalar ve düzenlemeler, her bir imzacı tarafın uluslararası ilişkiler ve genel politika açısından iç hukukunda belirlenmiş olan yetkilerine ve yerel topluluk ya da yönetimlerin bağlı oldukları kontrol ya da denetim kurallarına gereken dikkat gösterilerek imzalanır.
5. Bu amaçla her imzacı taraf, bu sözleşmeyi imzalarken ya da daha sonra Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne göndereceği bir bildirimle, kendi iç hukuku açısından, ilgili yerel topluluk ya da yönetimleri üzerinde kontrol ya da denetim yetkisine sahip makamları belirleyebilir.
Madde 4
Her imzacı taraf, sınır ötesi işbirliğinin gelişmesini ve sorunsuz bir şekilde işleyişini engelleyebilecek yasal, yönetsel ve teknik zorlukları ortadan kaldırmak için gayret gösterecek ve diğer imzacı taraf ya da taraflara durumun gerektirdiği ölçüde danışacaktır.
Madde 5
İmzacı taraflar, bu sözleşmenin hükümlerine uygun bir biçimde sınır ötesi işbirliği yapan yerel topluluk ya da yönetimlere, ulusal düzeyde işbirliği yapıldığında sağlanan olanakların aynısının sağlanmasının yerindeliğini göz önünde bulunduracaklardır.
Madde 6
Her imzacı taraf, diğer bir imzacı tarafın, bu sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmesini kolaylaştırmak amacıyla istediği her türlü bilgiyi, olabilecek en geniş ölçüde sağlayacaktır.
Madde 7
Her imzacı taraf, ilgili yerel topluluk ya da yönetimlerin, bu sözleşme çerçevesinde kendilerine açık olan çalışma olanakları konusunda bilgilendirilmeleri için gereğini yapacaktır.
Madde 8
1- İmzacı taraflar, 3.madde de belirtilen anlaşmalar ve düzenlemelerle ilgili bütün bilgileri Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne iletecektir.
2- Bu sözleşmeyi ya da örnek anlaşma ve düzenlemeleri genişletmek ya da bunlara eklemelerde bulunmak amacıyla, bir ya da daha çok imzacı tarafça yapılan her öneri, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne bildirilecektir. Daha sonra genel sekreter, öneriyi bu konuda karar verecek olan Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi'ne sunacaktır.
Madde 9
1. Bu sözleşme, Avrupa Konseyi'ne üye devletlerin imzasına açık olacaktır. Sözleşme onay, kabul ya da uygun bulmaya tabidir. Onay, kabul ya da uygun bulma belgeleri, Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne teslim edilecektir.
2. Bu sözleşme, aynı sınırı paylaşan en az iki devletin onay, kabul ya da uygun bulma belgelerini teslim etmiş olmaları şartıyla; dördüncü onay, kabul ya da uygun bulma belgesinin tesliminden üç ay sonra yürürlüğe girecektir.
3. Sözleşme yürürlüğe girdikten sonra onay, kabul ya da uygun bulma yoluyla taraf olan devlet açısından; bu sözleşme, onay, kabul ya da uygun bulma belgesinin teslim tarihinden üç ay sonra yürürlüğe girecektir.
Madde 10
1. Bu sözleşmenin yürürlüğe girmesinden sonra Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi oybirliği ile, Konsey üyesi olmayan herhangi bir Avrupa Devletini, sözleşmeye katılmaya davet edebilir. Bu davetin yapılabilmesi için, sözleşmeyi onaylamış her devletin açık mutabakatı gerekmektedir.
2. Böyle bir katılım, katılım belgesinin Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne teslim edilmesiyle gerçekleşecek ve belgenin teslim tarihinden üç ay sonra yürürlüğe girecektir.
Madde 11
1. Her imzacı taraf, kendi kararı doğrultusunda bu sözleşmeyi Avrupa Konseyi Genel Sekreteri'ne gönderilen bir bildirimde bulunarak feshedebilir.
2. Böyle bir fesih, bildirimin genel sekreter tarafından alındığı tarihten altı ay sonra yürürlüğe girecektir.
Madde 12
Avrupa Konseyi Genel Sekreteri,
a) her imzayı;
b) her onay, kabul, uygun bulma ya da katılım belgesinin teslimini;
c) bu sözleşmenin 9. maddesine uygun olarak her imzacı taraf bakımından yürürlüğe giriş tarihini;
d) 2.maddenin 2. fıkrası ya da 3. maddenin 5. fıkrasındaki hükümlere dayanılarak yapılan bildirimleri;
e) 11. madde hükümlerine dayanılarak yapılan bildirimleri ve feshin yürürlüğe girdiği tarihi;
Avrupa Konseyi üyesi devletlere ve bu sözleşmeye katılmış devletlere bildirir.
Yukarıdaki hükümleri kabul zımnında, gereğince yetkili kılınmış aşağıda imzası bulunanlar bu sözleşmeyi imzalamışlardır.
Avrupa Konseyi arşivlerinde saklanacak bu sözleşme, İngilizce ve Fransızca olarak ve her iki metinde aynı derecede geçerli olmak üzere, tek nüsha halinde 21 Mayıs 1980'de Madrit'te düzenlenmiştir. Avrupa Konseyi Genel Sekreteri, Avrupa Konseyi'ne üye devletlere ve katılmaya davet edilen her devlete, bu sözleşmenin onaylanmış bir örneğini iletecektir.
223 Sözleşme, Avrupa Konseyi Yerel ve Bölgesel Yönetimler Kongresi Sınırötesi İşbirliği Komitesinde, Sözleşmenin hazırlanma sürecinde ve Türkiye tarafından imzalanma aşamasında görev yapan Doç. Dr. Yusuf Erbay tarafından çevrilmiştir. Çeviri ilk olarak 1999 yılında yayınlanmıştır. Bkz., Erbay ve Yener,1999:125-130. Kitabın yazımı sırasında gözden geçirilmiştir.